ลิ้นเป็นหนึ่งในอวัยวะภายในช่องปากที่มีความสำคัญต่อการใช้ชีวิตของคนเรา ซึ่งปัญหาหรือโรคเกี่ยวกับลิ้นนั้นพบได้น้อยมากเมื่อเทียบกับอวัยวะอื่นภายในช่องปาก โดยมากเมื่อลิ้นเกิดความผิดปกติหลายคนมักมองข้ามไปจนทำให้ความผิดปกติที่เกิดขึ้นมีความรุนแรงที่ส่งผลเสียต่อร่างกาย ซึ่งหนึ่งในความผิดปกติของลิ้นที่พบได้คือ ลิ้นแตก
ลิ้นแตก คืออะไร
ลิ้นแตกหรือลิ้นแตกเป็นร่อง (Fissured Tongue) คือ ภาวะที่ผิวของลิ้นมีลักษณะเป็นร่องแตกยาวหรือรอยแยกเป็นแฉกที่บริเวณลิ้น ซึ่งอาการนี้สามารถเกิดขึ้นได้กับทุกเพศทุกวัย ตั้งแต่เด็กจนถึงผู้สูงอายุ ผู้ป่วยที่มีอาการนี้จะพบในผู้ป่วยโรคดาวน์ซินโดรมและกลุ่มอาการเมลเคอร์สสัน-โรเซ็นทาล (Melkersson-Rosenthal syndrome) และมีอาการลิ้นลายแผนที่(Geographic Tongue) อยู่ด้วย
ลักษณะอาการของโรคลิ้นแตกเป็นร่อง
อาการลิ้นแตกเป็นร่อง (Fissured Tongue) เป็นอาการที่เกิดได้กับทุกเพศทุกวัย ซึ่งลักษณะของลิ้นที่แตกจะเป็นร่องหนักลึกและยาวมากขึ้น ตามอายุที่มากขึ้นของผู้ที่เป็น สำหรับการแพทย์แล้ว อาการลิ้นแตกเป็นร่องบางแบบไม่จัดว่าเป็นความผิดปกติของร่างกาย แต่ถือเป็นสิ่งปกติ แต่ลักษณะลิ้นแตกเป็นร่องบางแบบก็ถือเป็นความผิดปกติของลิ้น ซึ่งลักษณะของลิ้นแตกเป็นร่องที่ถือเป็นความผิดปกติ มีลักษณะดังนี้
- ลิ้นมีรอยแตกเกิดขึ้นที่ส่วนใดส่วนหนึ่งของลิ้น หรือกระจุกตัวอยู่ที่ตำแหน่งใดตำแหน่งหนึ่งเท่านั้น
- รอยแตกที่เกิดขึ้นจะเกิดขึ้นกระจายตัวไปยังส่วนอื่นภายในช่องปาก เช่น เหลือง เป็นต้น
- ความลึกของร่องลิ้นที่แตกมีความลึกมากกว่า 6 มิลลิเมตรและลึกเท่ากันทุกเส้นตลอดความยาว
- รอยแตกที่เกิดขึ้นบนลิ้นมีอาการเจ็บ อาการแสบหรือความผิดอื่นเกิดขึ้นร่วมด้วย เช่น แดง บวม เป็นต้น
ที่กล่าวมานี้เป็นลักษณะของอาการลิ้นแตกเป็นร่องที่มีความผิดปกติ ซึ่งอาการบางอย่างอาจจะเป็นอันตรายหรือไม่เป็นอันตรายก็ได้ แต่หากเกิดขึ้นแล้วจะต้องทำการปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญในการลักษณะ
สาเหตุของอาการลิ้นแตกเป็นร่อง
ถึงแม้ว่าอาการลิ้นแตกเป็นร่องที่พบส่วนมากจะเป็นอาการที่ถือว่าเป็นอาการปกติของร่างกาย แต่การที่เกิดอาการนี้ขึ้นก็ย่อมส่งผลกระทบต่อการทำงานของลิ้นอยู่บ้าง ซึ่งสาเหตุที่ทำให้เกิดอาการนี้คือ
1.รับประทานอาหารรสจัด
อาหารรสจัดโดยเฉพาะอาหารที่มีความเผ็ดร้อน นับเป็นสิ่งที่ทำให้ลิ้นแตกเป็นร่องได้บ่อยที่สุด โดยเฉพาะในคนไทยที่ชื่นชอบอาหารรสจัด ช่วงแรกลิ้นจะมีลักษณะลายเป็นแผนที่และมีอาการแตกเป็นร่องเกิดขึ้นตามมา การรับประทานอาหารรสจัดถือเป็นปัจจัยที่ทำให้เกิดลิ้นแตกเป็นร่องได้มากที่สุด
- อาการอัมพาตของใบหน้า
ผู้ที่มีอาการอัมพาตที่ส่วนของใบหน้า ไม่ว่าจะเป็นอัมพาตแบบครึ่งเดียวหรือทั้งใบหน้า จะมีอาการลิ้นแตกเป็นร่องที่มีความลึกมากกว่า 6 มิลลิเมตร นอกจากนั้นยังจะมีอาการหน้าบวมเกิดขึ้นร่วมด้วย
3.โรคดาวน์ซินโดรม
ผู้ที่เป็นโรคดาวน์ซินโดรมที่มีอายุประมาณ 8-10 ปีจะมีอาการลิ้นตกเป็นร่องตามแนวขวาง ซึ่งความลึกของร่องแตกลึกมากกว่า 6 มิลลิเมตร ส่งผลให้ใบหน้าของผู้ที่ป่วยเป็นโรคนี้จึงมีลักษณะที่ผิดปกติจากคนทั่วไป
ที่กล่าวมานี้เป็นสาเหตุหลัก ๆ ของอาการลิ้นแตกที่ทั้งแบบปกติและแบบผิดปกติ ดังนั้นหากมีอาการลิ้นแตกจากอาการอัมพาตของใบหน้าและโรคดาวน์ซินโดรม ควรไปปรึกษาแพทย์เพื่อทำการรักษา เพราะถือเป็นอาการลิ้นแตกที่เสี่ยงจะเป็นอันตรายได้
วิธีป้องกันลิ้นแตกเป็นร่อง
ถึงแม้อาการลิ้นแตกเป็นร่องส่วนใหญ่ที่พบจะเป็นอาการแบบปกติของร่างกาย แต่เมื่อเกิดขึ้นแล้วย่อมไม่ส่งผลดีต่อร่างกายทั้งด้านกายภาพและจิตใจ เพราะถืออย่างไรก็เป็นสิ่งผิดปกติที่สามารถสังเกตได้ ดังนั้นหากป้องกันไม่ให้เกิดอาการนี้ได้ก็ย่อมจะดีกว่า ซึ่งการป้องกันและรักษาอาการลิ้นแตกสามารถทำได้ดังนี้
1.ทำความสะอาดช่องปากให้ดี
การแปรงฟันให้สะอาดถือเป็นป้องกันและรักษาอาการลิ้นแตกเป็นร่องได้ดีที่สุด ดังนั้นจึงควรแปรงฟันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง และทุกครั้งที่แปรงฟันควรแปรงทำความสะอาดลิ้น เพื่อลดการระคายเคืองและการติดเชื้อในช่องปาก นอกจากนั้นควรใช้น้ำยาบ้วนปากหลังแปรงฟัน ในการฆ่าเชื้อแบคทีเรียในช่องปากด้วย
2.พบทันตแพทย์เป็นประจำ
การแปรงฟันด้วยตนเองบางครั้งอาจดูแลความสะอาดภายในช่องปากได้ไม่ทั่วถึง ดังนั้นจึงควรพบทันตแพทย์เพื่อตรวจสอบความผิดปกติภายในช่องปากและทำความสะอาดในช่องปากอย่างน้อยปีละ 2 ครั้ง
3.รับประทานอาหารให้ครบ 5 หมู่
เนื่องจากอาการลิ้นแตกยังไม่สามารถระบุสาเหตุที่ชัดเจนได้ แต่ในผู้ที่มีอาการส่วนมากจะมีภาวะขาดวิตามินและสารอาหารร่วมด้วย ดังนั้นเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดอาการนี้ จึงควรรับประทานอาหารให้ครบทั้ง 5 หมู่ และรับประทานอาหารรสอ่อน ลดหรือละเว้นการรับประทานอาหารรสจัด โดยเฉพาะอาหารที่มีรสเผ็ดร้อน
จะเห็นว่าอาการลิ้นแตกเป็นร่องถึงแม้จะเป็นอาการที่ไม่เป็นอันตรายร้ายแรง แต่ก็ส่งผลเสียต่อภาพลักษณะและสุขอนามัยภายในช่องปากได้ ดังนั้นจึงควรดูแลรักษาความสะอาดภายในช่องปากเพื่อป้องกันไม่ให้มีอาการลิ้นแตกเป็นร่อง